Kolejne uwagi Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach, po kontroli w Urzędzie Miejskim w Olsztynie, dotyczyły księgowości.

W latach 2018 - 2019 nieprawidłowo ujęto w księgach rachunkowych Urzędu Gminy Olsztyn na koncie 130 „Rachunek bieżący jednostki” operacje gospodarcze dotyczące potrącania wierzytelności w trybie art. 64 § 1 i § 2 w związku z art. 65 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201 z późn. zm.) poprzez przekazywanie środków z rachunku bankowego wydatków na rachunek bankowy dochodów, czym zawyżono obroty tego konta. Potrącenie wierzytelności nie prowadzi do realizacji świadczeń wzajemnych, a jedynie do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej, przy czym wierzytelności umarzają się do wierzytelności niższej a wzajemne zobowiązania wygasają. Prawidłowa ewidencja księgowa rozliczeń związanych z potrąceniem wierzytelności powinna przebiegać jedynie na kontach rozrachunkowych.

Samorządowa jednostka budżetowa zobowiązana jest do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r. poz. 395 z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077 z późn. zm.), z uwzględnieniem zasad szczególnych wynikających z rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 1911 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 208, poz. 1375).

Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 4, § 9 ust. 2, § 11 ust. 3 pkt 3, § 17 ust. 2 pkt 2 lit. f ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r., do udokumentowania przypisów lub odpisów służą m.in. postanowienia o dokonaniu potrącenia, o którym mowa w art. 65 Ordynacji podatkowej; zapisów w księgach rachunkowych dokonuje się według zasad określonych w ustawie o rachunkowości; konta szczegółowe prowadzone są do kont analitycznych i służą do rozrachunków z jednostkami budżetowymi - z tytułu potrącenia kwoty z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika wobec jednostki samorządu terytorialnego. Na stronie Ma konta 221 księguje się wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wskutek potrącenia, o którym mowa w art. 65 § 1 Ordynacji podatkowej, w korespondencji ze stroną Wn konta 221 - Należności z tytułu dochodów budżetowych Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o rachunkowości, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną

Konsekwencją powyższego było niewykazywanie w sprawozdaniach jednostkowych i zbiorczych Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego za 2018 r. i 2019 r. w kolumnie „Potrącenia” skutków wykorzystania szczególnych przypadków wygaśnięcia zobowiązań podatkowych, o których mowa w art. 65 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Skutki te nieprawidłowo wykazano w kolumnie „Dochody wykonane (wpływy minus zwroty).

Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 3 instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego stanowiącej załącznik nr 36 do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 stycznia 2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. poz. 109 z późn. zm.)w sprawozdaniu Rb-27S, w kolumnie „Potrącenia” ujmuje się skutki wykorzystania szczególnych przypadków wygaśnięcia zobowiązań podatkowych, o których mowa w art. 65 i art. 66 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa; skutków tych nie wykazuje się w kolumnie „Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)”.

Stosownie do § 4 ust.1 pkt 2 ww. Instrukcji, sprawozdania jednostkowe z wykonania planu dochodów budżetowych, jednostki budżetowe, za marzec, czerwiec, wrzesień i za rok - wypełniają kolumny: „Plan (po zmianach)”, „Należności”, „Potrącenia”, „Dochody wykonane (wpływy minus zwroty)”, „Dochody otrzymane”, „Saldo końcowe”.

Zgodnie z wyjaśnieniami, w sprawozdaniach jednostkowych Rb-27S w kolumnie potrącenia nie wykazano skutków wykorzystania szczególnych przypadków wygaśnięcia zobowiązań podatkowych, o których mowa w art. 65 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, ponieważ program służący do ewidencji analitycznych w Urzędzie Gminy w Referacie Finansowym DISTRICTUS – opracowany przez „KORELACJĘ” – Systemy Informatyczne Sp. z o. o. w Krakowie, nie umożliwia wygenerowania rodzaju „wpłaty”, jako potrącenia. Dokonywane w latach 2018-2019 potrącenia nie były ujmowane w zbiorczych sprawozdaniach Rb-27S, gdyż dane do tych sprawozdań sporządzane były z ewidencji analitycznej, prowadzonej do poszczególnych podatków i opłat.

W latach 2020 - 2021 (do dnia zakończenia kontroli), Gmina Olsztyn nie dokonywała potrąceń w trybie art. 64 § 1 i § 2 w związku z art. 65 § 2 Ordynacji podatkowej. Przygotowanie danych do sprawozdań należało do pracowników Referatu Finansowego. Nadzór w tym zakresie sprawowała p. Barbara Łuszczyńska – Skarbnik Gminy Olsztyn. Sprawozdania Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego za okres od początku roku do dnia 31 grudnia 2018 r. oraz od początku roku do dnia 31 grudnia 2019 r. podpisali: p. Tomasz Kucharski – wówczas Wójt Gminy Olsztyn (obecnie Burmistrz Miasta i Gminy Olsztyn) oraz p. Barbara Łuszczyńska – wówczas Skarbnik Gminy Olsztyn (obecnie Skarbnik Miasta i Gminy Olsztyn).

Wniosek nr 6
Ewidencjonować rozliczenia związane z potrącaniem wierzytelności za pośrednictwem kont rozrachunkowych, mając na uwadze zasady ich działania określone w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 342) oraz postanowienia § 3 pkt 1, 4, 6, § 4 ust. 1 pkt 4, § 9 ust. 2, § 11 ust. 3 pkt 3, § 17 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 208 poz. 1375), a także art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217 z późn. zm.) oraz art. 40 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 305 z późn. zm.).

Wniosek nr 7
Zapewnić wykazywanie danych dotyczących potrąceń wierzytelności w sprawozdaniach Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego, stosownie do § 3 ust. 1 pkt 3, § 4 ust. 1 pkt 2 instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego stanowiącej załącznik nr 36 do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 stycznia 2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. z 2020 r., poz. 1564 z późn. zm.), art. 40 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305 z późn. zm.).

PAWEŁ GĄSIORSKI